یزد_ مراسم گرامیداشت هفته منابع طبیعی با شعار «منابع طبیعی، با مشارکت مردم، برای مردم» با حضور جمعی از دانشجویان و اعضای هیات علمی دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی دانشگاه یزد، چندتن از مسئولان حوزه منابع طبیعی و محیط زیست و نماینده‌ای از انجمن زرتشتیان استان در دانشگاه یزد برگزار شد.

به گزارش سابت خبری تحلیلی انتهاج یزد به نقل از روابط عمومی دانشگاه یزد؛‌ دکتر محمدحسین مختاری رییس دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی این دانشگاه در این مراسم با اشاره به اهمیت درختکاری به حدیثی از امام صادق (ع) استناد کرد و گفت: درختکاری یکی از بهترین و حلال‌ترین کارهای بشر در روی زمین است.

وی افزود: تمام تلاش ما این است که وضعیت محیط زیست و شرایط زندگی‌مان بهتر شود و یکی از شرایطی که این وضعیت را بهبود می‌بخشد، درختکاری است.  وی با تاکید بر اینکه همزمان با درختکاری همه ما باید به درخت‌داری نیز اهمیت دهیم گفت: امیدوارم در کنار بهبود محیط زیست، شرایط انسانی و معنوی و شرایط زندگی بشر به ویژه مردم مظلوم غزه نیز بهبود یابد.

محمدهادی راد عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد نیز در این مراسم با بیان اینکه ما در یک اکوسیستم شکننده قرار داریم گفت: اقلیم خشک یک بخش وسیعی از اقلیم جهانی است که باید با آن سازگار شویم.

وی بااشاره به اینکه حدود یک سوم از مساحت کره زمین از اقلیم خشک و فراخشک تشکیل شده است، افزود: حدود ۲۳۰ میلیون هکتار  جنگل در اقلیم خشک وجود دارد و این نشان دهنده این که بحث جنگل در اقلیم خشک یک بحث مهم است و متاسفانه به دلیل شکنندگی شرایط، رویکردها نامناسب بوده و هر ساله سطح جنگل‌های مناطق خشک در حال کاهش است.

وی تصریح کرد: درختان خارج از جنگل‌ها  (پراکنده در چشم‌انداز، در  زمین‌های زراعی، چراگاه‌ها، دشت‌ها و استپ‌ها، زمین‌های بایر و در  مناطق شهری) نقش حیاتی در زمین‌های خشک دارند، اگر چه ارزیابی وسعت آنها دشوار است.

راد افزود: سرزمین‌های خشک و نیمه‌خشک حدود یک سوم از مساحت جهان را پوشش می‌دهند و حدود یک میلیارد نفر در  آنها زندگی می‌کنند که بخش بزرگی از آنها جزء فقیرترین کشورهای جهان هستند.

وی با بیان اینکه در مناطق خشک همراه با محدودیت منابع آبی،‌ اقلیم، شامل بارندگی، باد، نوسانات شدید دمایی و کیفیت خاک نیز تاثیر بسیار زیادی در پراکنش جنگل‌ها دارند گفت: بر این اساس جنگل‌ها در مناطق خشک عمدتا در مناطقی متمرکز هستند که منابع آبی سطحی (روان‌آب‌ها)،‌زیرزمینی و یا رطوبت هوا به مقدار کافی در دسترس باشند.

وی گفت:‌ در صورت مدیریت صحیح، جنگل‌ها در مناطق خشک می‌توانند به تنوع منابع درآمدی خانوارها کمک کرده و راهبردهای فقزدایی و کاهش ناامنی غذایی را افزایش دهند.  به گفته وی جنگل‌ها،‌ درختان و بوته‌ها اجزای ضروری اکوسیستم‌های مناطق خشک هستند و به حفظ شرایط مناسب برای کشاورزی، مرتع‌داری و معیشت مردم کمک می‌کنند.

وی اظهار کرد: جنگل‌ها و درختان در مناطق خشک با ارائه خدمات متعدد (به ویژه بهبود شرایط زیست‌محیطی از جمله ترسیب کربن، کنترل ریزگردها و تثبیت شن،‌ تولید علوفه، چوب و بعضا محصولات فرعی) به ساکنین این مناطق به ویژه مناطق روستایی کمک می‌کنند.

راد تصریح کرد: متاسفانه بهره‌برداری از منابع جنگلی بسیار محدود در مناطق خشک و تخریب گسترده پوشش گیاهی از طریق تغییر کاربری اراضی در کنار تغییرات اقلیمی و گرمایش زمین و افزایش خشکسالی‌ها موجب شده است تا همین مقدار ناچیز نیز دستخوش تغییرات شدید گردد و اراضی بیابانی را توسعه دهد.

وی اذعان کرد:‌جبران خسارت‌ها امکان‌پذیر نیست و باید روند تخریب را متوقف کرد و خسارت‌های وارد شده (جنگل‌زدایی، ‌تخریب و بیابان‌زایی ) را با آگاهی کامل از محدود بودن منابع آبی تا حد امکان ترمیم کرد.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد بیان کرد: جنگلکاری در مناطق خشک با اهداف متعددی از جمله کنترل بیابان‌زایی، کنترل فرسایش بادی، تثبیت شن و کنترل ریزگردها، ترسیب کربن و کنترل آلودگی‌های صنعتی،‌ بهبود تنوع زیستی، ایجاد کمربند سبز در حاشیه مناطق شهری و روستایی، بادشکن پیرامون مزارع، تولید چوب و علوفه صورت گیرد.

به گفته دکتر راد کاشت درخت در مناطق خشک و بیابانی باید متناسب با تعادل آب فعلی و آینده توده جنگلی به طور سیستماتیک برای هر مرحله از  رشد و تکامل درخت تخمین زده شود.

وی با تاکید بر اینکه برای حفظ مصرف سالانه آب و کمتر از میزان ورودی انجام اقدامات مناسب و موثر جنگلکاری حائز اهمیت است، گفت: انتخاب گونه مناسب،‌ سطح کاشت، تراکم کاشت، هرس و تعادل‌ساز ی نسبت ریشه و اندام هوایی،‌پوشش دهی خاک برای کاهش تبخیر و در صورت امکان تبدیل به پوشش گیاهی پایدارتر از طریق بهره‌برداری چندمنظوره عواملی هستند که به طور جدی باید مورد توجه قرار داد. درختان باید فقط در صورت نیاز و در صورت امکان کاشته شوند.

محمدمهدی شطرنجی؛ مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان یزد نیز در این مراسم گفت: نفوذ دانش و کمکی که باید در انتقال دانش از دانشگاه به حوزه اجرایی اتفاق افتد لازم و ضروری است.

وی افزود: بالغ بر ۱۶۴ میلیون هکتار اراضی وسعت کشور است که ۷۶‌هزار کیلومتر مربع در استان یزد قرار دارد و ۱۱ درصد آن در اختیار بخش کشاورزی کشور است. در استان یزد دو درصد اراضی  در اختیار بخش کشاورزی و بالغ بر ۹۷ درصد اراضی وسعت استان در اختیار منابع طبیعی است.

وی با تاکید بر اهمیت بحث بارندگی در استان گفت: ۸۷ میلیمتر بارندگی و متوسط تبخیر سالیانه ۳۲۰۰ میلیمتر ،‌اوج بحران را در مجموعه استان نشان می‌دهد.

وی با اشاره به رتبه‌بندی مجموعه مراتع کشور گفت: نزدیک به دو میلیون هکتار مرتع عالی، ۶ میلیون هکتار مرتع در سطح خوب، و ۷۴ میلیون هکتار مرتع ضعیف داریم که برای نگهداشتن اینها نیاز به مدیریت صحیح و استفاده درست از این منابع است.

شطرنجی اظهار کرد: کشور ایران از لحاظ دسترسی به منابع و اقلیم‌های مناسب، رتبه ۱۷، در بین ۱۸۰ کشور در دنیا را داراست و اگر خواسته باشیم ذخایر معادن و منابع طبیعی را در مجموعه دنیا مقایسه کنیم نزدیک به ۷ درصد این ذخایر در کشور ما قرار دارد و رتبه ۵ دنیا هستیم.

تصریح کرد: در سال‌های اخیر در برخی کشورهای بزرگ دنیا دانشی به نام دانش مهندسی شورورزی ورود پیدا کرده است که در استان یزد نیز تحت عنوان مرکز ملی تحقیقات شوری به همراه دانشگاه‌های کشاورزی در کشور،  ظرفیت دانشی بسیار خوبی است که می‌تواند در حوزه منابع طبیعی کمک‌کننده باشند.

وی اذعان کرد: کشور ما در یک کمربند خشک قرار گرفته است و ۸۵ درصد سطح کشور در این منطقه قرار دارد. با توجه به معضل کمبود منابع آبی کیفی (قریب به ۵۰ درصد آن منبع آب شور است) و فرسایش بالای خاک، نیاز است بدنه علمی دانشگاه کمک کند تا مثلث الگوی کشت، مدیریت خاک و آب برای توسعه کشت در حوزه کشاورزی به خوبی اجرایی شود.

سید زین العابدین حسینی رییس سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی یزد هم در این مراسم گفت:‌برگزاری اینگونه نشست‌ها فرصت مغتنمی در راستای حفاظت از عرصه‌های منابع طبیعی و تبادل نظر در این زمینه است.

وی با بیان اینکه ‌همواره در دین ما تاکید زیادی بر بحث درختکاری شده است گفت: پیامبر اکر (ص) درختکاری را صدقه جاریه نامیدند و حضرت علی(ع) نیز در بیست و پنج سال عزلت و خانه‌نشینی، شصت هزار نخل کاشتند و اینها همه نشان از اهمیت درختکاری است.

وی تصریح کرد: ما متولیان منابع طبیعی و کشاورزی در آستانه فصل بهار و در شرایطی که تغییرات ایجاد شده در طبیعت نویدبخش نوروز است، باید اهتمام بیشتری بر بحث درختکاری داشته باشیم.

وی به فعالیت‌های سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی استان اشاره کرد و گفت: یکی از اصلی‌ترین رسالت‌های این سازمان ایجاد پل ارتباطی بین فارغ‌التحصیلان و بهره‌برداران است و عضویت شما دانشجویان و استادان در سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی بسیار حائز اهمیت است.

وی تصریح کرد: مهندسی کردن تولید در بخش کشاورزی و منابع طبیعی، حفاظت از عرصه‌های کشاورزی و منابع طبیعی می‌تواند راهگشای ما برای رسیدن به اهداف باشد که این موارد با استفاده از پتانسیل استادان، دانشجویان و فازغ‌التحصیلان امکان‌پذیر است.

حسینی اظهار کرد: چشم‌انداز تخصصی و فنی کردن سازمان نظام مهندسی کشاورزی با توسعه ارتباط با اعضای هیات علمی و شرکت‌های فنی و مهندسی تخصصی و دانش‌بنیان ،‌توسعه رفاه و دانش فنی و توانمندسازی فنی و مالی اعضاء، کاربردی کردن تحقیقات و پژوهش دانشگاه با آسیب‌شناسی بخش کشاورزی،‌منابع طبیعی و محیط زیست و شناسایی نیازها توسط این سازمان و معرفی آن به دانشگاه، آموزش و بازآموزی فارغ‌التحصیلان بر اساس نیازهای جامعه و توانمندسازی آنها برای ورود به بخش اشتغال، برگزاری دوره‌های آموزشی مشترک با دانشگاه، همکاری در راه‌اندازی مزرعه‌های کشاورزی در استان به منظور توسعه علوم تخصصی به روز از جمله اهداف این سازمان است که بدون همکاری با دانشگاه رسیدن به آنها میسر نیست.

سیدرضا نورانیان مدیرکل اداره حفاظت محیط زیست استان یزد نیز در این مراسم اظهار کرد: موضوع درخت همواره از جنبه‌های مختلف برای ما ایرانیان ارزشمند بوده و قداست دارد.  ایرانی‌ها کاشت درخت را به عنوان یک صدقه جاریه و یک نشانه خیر می‌دانستند و درختان مثمر  و ارزشمندی را از گذشته تا به امروز غرس کرده‌اند.

وی افزود: در آموزه‌های دینی ما نیز به شدت موضوع درختکاری مورد تاکید قرار گرفته است. اهمیت درختکاری به حدی است که رسول خدا(ص) در خصوص آن می‌فرماید: اگر نهالی در دست یکی از شماست و اعلان بر پایی قیامت شده است و مرگ شما هم قطعی باشد، ولی تا بر پایی آن به اندازه کاشتن یک نهال، فرصت دارید، آنرا بکارید.

وی با اشاره به تاکید رهبر معظم انقلاب به بحث درختکاری گفت: بحث کاشت درخت و افزایش فضای سبز و تولید اکسیژن بیشتر و ترسیب کربن بیشتر جز سیاست‌ها،‌الزامات جهانی و تعهدات بین‌المللی است و ایران نیز یکی از کشورهایی است که در قالب این تعهدات همراه و همگام است.

وی با بیان اینکه یک اقلیم را به سادگی نمی‌توان تغییر داد تاکید کرد: نکته مهم این است که ما باید با طبیعت همراهی و سازگاری کنیم و قرار نیست واقعیت‌های طبیعت را تغییر دهیم و به عنوان مثال بیابان را به جنگل تبدیل کنیم.

نورانیان در ادامه سخنان خود گفت: در خصوص مساله درخت و درختکاری سازمان حفاظت از محیط زیست معتقد است که باید با تدبیر و پیش‌بینی تمام مسائل حرکت کرد. انتخاب سایت‌ها و گونه‌ها باید با دقت و به گونه‌ای انجام شود که مغایرت با اصل و ذات منطقه نداشته باشد.

وی افزود: همچنین نهال ها باید بومی مناطق مورد نظر باشد. توجه به قابلیتهای زمین، خاک و شرایط اقلیمی منطقه از اهمیت زیادی برخوردار است. اگر قرار است در طبیعت، درختکاری را توسعه دهیم باید حداقل تغییرات را در بستر طبیعت ایجاد کنیم و بر هم زدن ثبات طبیعت را به حداقل برسانیم کوچکترین دستکاری در طبیعت مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد.

وی با اشاره به تا طرح کاشت یک میلیارد درخت گفت: این طرح، یک طرح مدت دار ۴ ساله است و رصد، پایش و نظارت بر این گونه طرح‌ها بسیار مهم است. جامعه دانشگاهی ظرفیت بسیار بالایی دارند و می‌توانند در این زمینه به دستگاه‌های اجرایی کمک کنند.

رضا باقری معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی استان یزد نیز در ادامه این مراسم گفت: دانشگاه‌ها باید همواره در مورد مسائل  مربوط به محیط زیست مطالبه‌گری داشته باشند. کاشت یک میلیارد درخت یک طرح مردمی است و اینکه مردم چگونه مشارکت داشته باشند؟ و نقش آنها چیست؟ وپیوست علمی این طرح چیست؟ مسائلی است که دانشگاه باید مطالبه‌گری کند.  وی افزود: دانشگاه‌ها باید در راستای چالش‌های محیط زیستی که وجود دارد، با برگزاری نشست ها و میزگردهای علمی، چالشها را بررسی کند و راهکار ارائه دهد.

وی با اشاره به اهمیت بحث ارتباط بین دستگاه‌های اجرایی و دانشگاه و علم و تحقیقات گفت: این ارتباطات باید بسیار پررنگ‌تر از حال حاضر باشد.

در ادامه این مراسم از انجمن‌های علمی دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی دانشگاه یزد به ویژه انجمن علمی مرتع و آبخیزداری تقدیر شد. کاشت نهال در محل مزرعه آموزشی دانشکده پایان‌بخش مراسم گرامیداشت هفته منابع طبیعی بود.